Witamina D jest tym składnikiem, o którego niedoborze mówi się najwięcej. Nie jest to tylko chwyt producentów oferujących nam suplementy – naukowcy szacują, że 28-87% Europejczyków ma jej braki w organizmie. W Polsce może być to nawet 95% społeczeństwa. Nie powinniśmy tego bagatelizować, ponieważ niedobór tego składnika może powodować wiele uciążliwych dolegliwości, a w dłuższej perspektywie przyczyniać się do poważnych chorób.
Co to jest witamina D i jak działa
Witamina D jest substancją produkowaną przez organizm w procesie syntezy skórnej w czasie ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Powszechnie uważa się to za główne źródło witaminy. Jednak w naszym klimacie przez pół roku nie ma możliwości, by wystarczająco skorzystać z promieni słonecznych z odkrytą skórą, a w pozostałych miesiącach proces syntezy skutecznie utrudniają nam kremy z filtrem. Witaminę D możemy pobierać również z pokarmów. Za jej główne źródła uważa się tłuste ryby morskie, jaja, nabiał oraz sery pleśniowe.
Witamina D pełni w naszym organizmie bardzo ważne funkcje. Jej najbardziej powszechnym działaniem jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej, czyli odpowiedzialność za mocne kości. To jednak nie wszystko, witamina D wspiera także układ krążenia, układ nerwowy oraz odporność.
Objawy niedoboru witaminy D
Optymalne stężenie witaminy D w surowicy krwi wynosi 78-125 nmol/l lub 30-50 ng/ml. Gdy w naszym organizmie jest jej mniej, możemy zacząć odczuwać wiele nieprzyjemnych objawów. Zaliczane się do nich:
- bóle kości i stawów
- bóle mięśni
- stany lękowe i depresyjne
- zaburzenia pracy trzustki, w tym wydzielania insuliny
- ciągłe zmęczenie
- obniżenie odporności i nawracające infekcje
- dłuższa regeneracja organizmu po chorobie
- wypadanie włosów
- problemy z koncentracją, pamięcią oraz ze snem
- kłopoty z apetytem
- nadciśnienie
- nadwaga
- biegunka
- wolne gojenie się ran.
W przypadku niemowląt i małych dzieci braki witaminy D objawiają się powolnym zrastaniem ciemiączka, krzywicą żeber, powolnym wzrostem oraz płaską główką.
Wiele z tych objawów brzmi jak nasze codzienne dolegliwości, a ich przyczyn można szukać również w długotrwałym stresie czy przepracowaniu, dlatego niekiedy trudno jest prawidłowo zdiagnozować ich przyczynę. A zdecydowanie warto pochylić się nad tymi problemami, ponieważ mogą prowadzić do dużo poważniejszych schorzeń.
Skutki niedoboru witaminy D
Niedobór witamin nie brzmi groźnie i wydaje się, że bardzo łatwo będzie go uzupełnić. Tymczasem naprawdę nie warto bagatelizować tego problemu. Długotrwałe niedobory witaminy D mogę stać się przyczyną lub zwiększyć ryzyko chorób, które będzie trudno pokonać lub z którymi będziemy musieli nauczyć się żyć.
- Osteoporoza lub zwyrodnienia układu kostnego – kłopoty z absorpcją wapnia i mineralizacją kości, które początkowo objawiały się bólem kości, z czasem doprowadzają do ich łamliwości lub zwyrodnień czy skrzywień, a co za tym idzie zniekształcenia sylwetki.
- Depresja – nieleczone stany depresyjne czy lękowe z czasem mogą się pogłębiać i przejściowe problemy mogą stać się poważną chorobą. Witamina D bierze udział w produkcji serotoniny oraz dopaminy. Są to hormony mające ogromny wpływ na nasze samopoczucie. Kolejne badania wykazują, że zbyt niski poziom witaminy D nie tylko zwiększa ryzyko wystąpienia depresji, lecz także nasila objawy.
- Choroby autoimmunologiczne – badania wykazują przede wszystkim związek niedoboru witaminy D z częstotliwością występowania stwardnienia rozsianego, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz chorób tarczycy jak hashimoto.
- Choroby nowotworowe – w badaniach udowodniono zależność występowania niektórych nowotworów od poziomu witaminy D. Są to nowotwory: jelita grubego, jajników, piersi i prostaty.
- Cukrzyca oraz insulinoodporność – choć te choroby mają różne podłoża, wpływ witaminy D nie pozostaje bez znaczenia. Zaburzenia funkcjonowania trzustki będące efektem jej niedoboru mogą przyczyniać się do wystąpienia cukrzycy typu II lub do insulinoodporności.
- Choroby układu krążenia – kolejne badania coraz częściej wykazują braki witaminy D u osób cierpiących na choroby serca. Jej niedobór przede wszystkim może przyczyniać się do nadciśnienia tętniczego, a także zwiększać ryzyko zawału serca.
Niedobory witaminy D w okresie ciąży wpływają również na prawidłowy rozwój dziecka. Mogą objawiać swoje skutki dopiero w późniejszym etapie jego życia większą podatnością na choroby autoimmunologiczne czy choroby układu krążenia.
Uzupełnienie braków witaminy D
Trwający 20 minut spacer w słońcu powinien wystarczyć, by organizm wyprodukował ilość witaminy D odpowiadającą jego zapotrzebowaniom. Jednak w polskim klimacie nie zawsze można spełnić ten warunek. Również zbilansowana dieta może nie wystarczyć, by uzupełnić powstałe niedobory witaminy D. Najlepszym wyjściem jest wówczas suplementacja, którą powinno się wcześniej skonsultować z lekarzem.